Waarom Zijn Medicijnen Niet Leverbaar?
Medicijnen die tijdelijk of definitief niet meer leverbaar zijn – in 2018 steeg het aantal keer dat dit gebeurde naar maar liefst 769 gevallen. Een toename van 5% ten opzichte van 2017. In 128 gevallen werd een medicijn definitief uit de handel genomen. De vraag die rijst: waarom zijn medicijnen niet meer leverbaar?
Volgens apothekersorganisatie KNMP schuilt het probleem in de lage medicijnprijzen die we in Nederland hebben. Medicijnproducenten verkopen hun artikelen het liefst aan de hoogste bieder. Als in andere landen een hogere prijs wordt betaald voor medicijnen, staat Nederland dus achteraan in de rij. Zo kunnen medicijntekorten ontstaan.
Wereldwijd is er ook een trend dat bedrijven onder druk van zo laag mogelijk prijzen productie en verpakking zo goedkoop mogelijk willen realiseren.
Productie in China en India
Er zijn steeds minder fabrieken waar dat kan. Daarom wordt vaak uitgeweken naar medicijnfabrieken in India en China. Bijna driekwart van de grondstoffen komt inmiddels daar vandaan.
Als meerdere bedrijven vanwege de lage prijzen met dezelfde fabrieken werken, wordt zo’n fabriek een kritieke schakel. De afhankelijkheid is enorm. Gaat er iets mis, dan raakt dat tal van bedrijven die medicatie leveren. Bovendien is productie in het Verre Oosten nadelig voor de levertijd.
Vanuit China of India gaat het naar een Europees land voor controle. Na goedkeuring gaat het naar een groothandel. Die levert op zijn beurt weer aan een apotheek. Daarna gaat het naar de consument.
Als er ergens onderweg iets mis gaat, sta je dus met lege handen. In veel gevallen is er gelukkig een alternatief medicijn beschikbaar. Tenzij daar weer andere hulpstoffen in zijn gebruikt die niet door je zorgverzekeraar worden vergoed. In dat geval is op echt op.
VIDEO – Waarom jouw medicijn soms niet leverbaar is
Waarom zijn de medicijnprijzen in Nederland zo laag?
De lage medicijnprijzen in Nederland zijn het gevolg van prijsverlagende overheidsmaatregelen. Zo bewaakt de overheid de zorgkosten. Mooi, maar het gevolg daarvan is dat landen die hogere tarieven betalen, eerder over medicijnen kunnen beschikken.
Een andere reden dat sommige medicijnen niet meer leverbaar zijn, is het preferentiebeleid van zorgverzekeraars.
Dat werkt als volgt.
Elk jaar schrijven zorgverzekeraars tenders uit voor patentloze medicijnen. Bedrijven mogen vervolgens hun laagste prijs bieden om dit geneesmiddel te leveren.
Het bedrijf met het laagste bod wint de tender en mag gaan leveren. Verzekerden krijgen dan alleen dat specifieke medicijn vergoed. Als dat middel niet leverbaar is, grijpt de verzekerde dus mis. Een vergelijkbaar medicijn is waarschijnlijk wél leverbaar, maar wordt niet door de verzekeraar vergoed.
Welke medicijnen zijn niet leverbaar?
Het gaat bij medicijntekorten om zeer verschillende middelen. In 2018 ging het o.a. om een oogzalf bij virusontstekingen, medicijnen voor eczeem en herseninfarcten en een antipsychoticum. Ook het ontbreken van tabletten voor patiënten met de ziekte van Parkinson (levodopa/carbidopa) had impact, vanwege de nauwkeurige dosering voor patiënten.
In 2018 was er ook veel aandacht voor het langdurige tekort van de meest gebruikte anticonceptiepil. Oorzaak? Productieproblemen bij een grote fabrikant. Maar voor de pil bestaan voor veruit de meeste patiënten bruikbare alternatieven. Controleerbaar probleem dus.
Onvervangbare medicijnen
Dat ligt heel anders bij het kankermedicijn dat bestaat uit fludarabine-injecties. Deze injectievloeistof is een belangrijk geneesmiddel en is niet leverbaar noch vervangbaar. Door het te importeren uit andere landen wordt geprobeerd om het probleem in Nederland zo klein mogelijk te houden.
Ander voorbeeld.
Parkinsonpatiënten die Levodopa slikken hebben ook een fors probleem. Bij dit middel zijn grote tekorten vanwege productieproblemen bij de fabrikant. Gebruikers van Levodopa kunnen wel overstappen op een ander medicijn met een andere werkzame stof, maar de kans is groot dat dit hun dagelijks functioneren negatief beïnvloedt.
Als geneesmiddelen landelijk niet beschikbaar zijn en het tekort waarschijnlijk langer dan 14 dagen gaat duren, wordt dit gemeld op KNMP Farmanco, hét meldingsloket voor de actuele beschikbaarheid van geneesmiddelen. De website geeft aan welke geneesmiddelen niet beschikbaar zijn, wat de oorzaak is, hoe lang dit probleem gaat duren en welke oplossing mogelijk is.
Wie is verantwoordelijk voor medicijntekorten?
In 2018 legden apothekers de verantwoordelijkheid voor de medicijntekorten ook bij het door zorgverzekeraars gevoerde preferentiebeleid. Een onderzoek van Berenschot in opdracht van de KNMP en de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen liet zien dat sinds de invoering van het preferentiebeleid in 2008 de tekorten aan middelen die onder het voorkeursbeleid van de zorgverzekeraars vallen sneller stegen dan de tekorten aan andere medicijnen. Maar sinds 2016 neemt het tekort aan preferente middelen weer af. Voor 2018 zijn nog geen uitgesplitste cijfers beschikbaar.
Meer tekorten in sommige categorieën
Verder is het volgens de KNMP opvallend dat er ook tekorten bestaan aan een aantal categorieën medicijnen. Bij anti-epileptica hebben zich in 2018 negentien keer tekorten voorgedaan. De instelling van epilepsiepatiënten op de juiste medicatie en de juiste dosering van het gekozen middel is een proces dat heel nauw luistert.
Bij oogmedicijnen trad vorig jaar meer dan vijftig keer een tekort op. Ook allerlei antibiotica waren vaak niet leverbaar. Dat was ruim veertig keer het geval. Antibiotica zijn onmisbaar om infecties te genezen. Daarbij is het heel belangrijk dat het juiste antibioticum wordt voorgeschreven, bij voorkeur smalspectrum antibiotica die heel gericht tegen bepaalde bacteriën werken.
Als die niet leverbaar zijn, zoals in 2018 soms het geval was, dan moeten artsen breedspectrum antibiotica inzetten die ongerichter werken en ook allerlei bacteriën doden die we nodig hebben. Bovendien ontstaat er door het gebruik van breedspectrum antibiotica vaker antibioticaresistentie.
Medicijntekorten nemen toe sinds 2010
Al sinds 2010 zijn er oplopende medicijntekorten in Nederland. Die worden in kaart gebracht door de instantie Farmanco. Wanneer een medicijn minimaal veertien dagen landelijk niet verkrijgbaar is, noteren zij een tekort. Elk geval wordt volgens de KNMP geverifieerd bij de fabrikanten.
De apothekersorganisatie vreest ook dit jaar voor meer tekorten. Daarbij wijst het op de onzekerheden door Brexit en de invoering van de Falsified Medicines Directive, een EU-verordening die een verzegeling van elk medicijndoosje en een unieke code op de verpakking verplicht maakt. Die Europese regels gaan in op 9 februari en kunnen er volgens de KNMP voor zorgen dat meer fabrikanten hun productie om economische redenen staken.
Bron: NOS, AD, NRC
